زن و خانواده در نگاه فاطمه(س)

نویسنده : فرزانه حکیم زاده

فاطمه(س)کوثر خداست. ادامة رسول(ص)و همتای علی(ع) است. جمال و جلال خداوندی در وجود فاطمه تجلی یافته و با نور فاطمه(س)می توان در مسیری حرکت کرد که به خداوند منتهی می شود. فاطمه زهرااست؛ یعنی کسی که هم وجودش به نور الهی روشن شده و هم اینکه در پرتو روشنایی وجودش رهروان، راه را از بیراهه تشخیص می دهند و سرگشتگان، مسیر هدایت را می یابند. زهرا(س)معرف نهایت کمال زن و اوج عروج یک انسان است.

او قلة بلندی است که هر چه به سوی او حرکت کنی و به بالای قله نزدیک تر شوی، چشم انداز وسیع تری را خواهی دید. در جغرافیای کوچک خانه فاطمه(س)آن چنان معرفت و عشق خدا تجلی یافت که نور آن از بسیط زمین تا اوج افلاک گسترده شد و فرزندانی در دامان پاکش تربیت شدند که میراث هدایت گری همه انبیا و اولیای خدا را بر دوش کشیدند. از آن روی که سیرة فاطمه(س) در همة زمینه ها برای همة مؤمنان و به ویژه برای زنان الگویی تام و تمام است، بر آن شدیم تا بدانیم که از منظر فاطمه(س) کمال زن در چیست و زنان در رابطه با حفظ خانواده سالم و ساختن جامعه ای در حال رشد، چه نقشی دارند. در نوشتار حاضر در نهایت اجمال و اختصار به پاسخ این پرسش ها می پردازیم و برای ورود به بحث ابتدا دو دیدگاه رایج در مورد زنان را مطرح کرده و سپس نگاه حضرت به زنان را بررسی می کنیم.

دو دیدگاه کلی در مورد زنان

می توان گفت که در یک تقسیم بندی کلی، دو نظریه در مورد زنان وجود دارد:

دیدگاه اول؛ این دیدگاه، به دیدگاه متحجرانه و واپس گر معروف است و زن را موجودی طفیلی و وابسته به مرد دانسته و اصولاً هدف از خلقت زن را این می داند که نیازهای مرد را تأمین کند و نسل بشر ادامه یابد. در این دیدگاه شخصیت فکری و روحی زن تابعی از شخصیت پدر و یا همسر اوست و زن همان گونه می اندیشد که مردان زندگی او می اندیشند و از خود استقلال و ابتکاری ندارد. در همة جوامع بشری نمونه این نوع نگاه به زن وجود داشته تا آنجا که در برخی از جوامع وقتی زنی همسر خود را از دست می داد، دیگر دلیلی برای ادامة زندگی نداشت و پیکر او را نیز در کنار جسد همسرش زنده زنده می سوزاندند. در این دیدگاه استقلال فکری، اقتصادی و حق رأی و تصمیم گیری برای زنان معنایی ندارد و تنها مردان هستند که در همة این امور تصمیم گیرنده اصلی بوده و سرنوشت زنان نیز در دست آنان است. در برخی از کشورهای عربی نظیر عربستان سعودی در حال حاضر نیز زنان از شرکت در همة انتخابات محروم بوده و حق رانندگی و تنها مسافرت کردن را ندارند.

قالَتْ علیها السلام: حُبِّبَ إ. لَیَّ مِنْ دُنْیاکُمْ ثَلاثٌ: تِلاوَةُ کِتابِ اللّهِ،

وَالنَّظَرُ فى وَجْهِ رَسُولِ اللّهِ، وَالاْنْفاقُ فى سَبیلِ اللّهِ.

تبلور شخصیت و هویت انسانی به عوامل گوناگونی از جمله امکان تاثیرگذاری از رهگذر حضور در عرصه اجتماعی وابسته است. از این رو، در حرکت احیاگرانه پیامبران الهی و از جمله پیامبر اعظم (ص) توجه ویژه‌ای به این موضوع مبذول گردید تا آنجا که با هدف پاسداشت هویت و کرامت انسانی زن، با در نظرگرفتن حقوق متناسب با توانمندی‌های او به همراه انتظار انجام تکالیف و وظایفی در شأن وی، از کهتری مقام زن در برابر مرد کاسته شد و از این طریق امکان تحقق استقلال شخصیتی و رفتاری برای جنس زن فراهم آمد. رسالت پیامبر صلی‏ الله‏ علیه‏ و‏ آله در زدودن خرافات جاهلیت و معرفی جایگاه شامخ زن در حیات اجتماعی-سیاسی، در رفتار آن بزرگوار با فاطمه زهرا علیهاالسلام تجلی یافت. به رغم همه این اقدامات درپی وفات آن حضرت (ص)، باردیگر بیم آن می‌رفت که با تقویت تفکیک عرصه خصوصی از عمومی، جنسیت بر هویت غلبه یابد و انسانیت زن در پیشگاه مردانگی مرد ذبح گردد. از این‌رو، اقدامی قاطع لازم می‌آمد که با گرامی‌داشت مقام زن، کرامت انسانیت را پاس نهد و این مهم جز از رهگذرخاندان نبوت و آن هم به دست تربیت شده بلافصل نبی، شدنی نبود.

برای مطالعه کامل این مقاله جالب به قسمت * کتاب و مقاله * مراجعه بفرمایید .