آزمون آغازین
هدف اصلی:
این آزمون‌ها با هدف جمع‌آوری اطلاعات اولیه و اساسی در مورد وضعیت تحصیلی دانش‌آموزان در یک درس خاص، برگزار می‌شوند. اهداف جزئی‌تر شامل موارد زیر است:
1. شناخت دانش پیشین: ارزیابی میزان دانشی که دانش‌آموزان از مباحث پایه و پیش‌نیاز درس مربوطه دارند.
2. تعیین سطح کلاس: کمک به معلم برای درک میانگین سطح کلاس و برنامه‌ریزی آموزشی متناسب با آن.
3. شناسایی نقاط قوت و ضعف: مشخص کردن مباحثی که دانش‌آموزان در آن‌ها قوی هستند و همچنین بخش‌هایی که نیاز به تقویت و مرور دارند.
4. شخصی‌سازی آموزش: فراهم کردن داده‌هایی برای معلم تا بتواند روش‌های تدریس و فعالیت‌های کلاسی را متناسب با نیازهای فردی یا گروهی دانش‌آموزان تنظیم کند.
5. ارزیابی میزان یادگیری سال گذشته: کمک به معلم برای درک اینکه دانش‌آموزان تا چه حد مطالب سال قبل را به خاطر دارند و چقدر برای یادگیری مطالب جدید آمادگی دارند.
زمان و نحوه برگزاری:
* زمان: معمولاً در جلسه اول یا دوم سال تحصیلی جدید و در شروع تدریس یک درس جدید.
* نحوه: می‌تواند به صورت کتبی (تستی، تشریحی، یا ترکیبی) یا حتی شفاهی و با استفاده از فعالیت‌های کلاسی انجام شود.
محتوای آزمون:
محتوای آزمون آغازین باید متمرکز بر موارد زیر باشد:
* مفاهیم کلیدی و اساسی درس سال‌های گذشته: سؤالاتی که دانش و مهارت‌های پایه‌ای را می‌سنجند که برای درک مطالب سال جاری ضروری هستند.
* پیش‌نیازهای درس جدید: اگر درس جدیدی قرار است تدریس شود، سؤالاتی که میزان آشنایی دانش‌آموزان با مفاهیم پیش‌نیاز آن را می‌سنجند.
* مهارت‌های عمومی مرتبط: مثلاً در درس ادبیات، مهارت‌های خواندن و نوشتن؛ در ریاضی، مهارت‌های حل مسئله پایه.
* عدم تمرکز بر جزئیات: هدف اصلی، سنجش کلیات و مفاهیم اصلی است، نه جزئیات و ریزه‌کاری‌ها.
چند نکته مهم برای طراحی و اجرای آزمون آغازین:
1. شفافیت هدف: قبل از برگزاری آزمون، هدف آن را برای دانش‌آموزان توضیح دهید. تأکید کنید که این آزمون برای نمره‌دهی نیست، بلکه برای کمک به معلم در برنامه‌ریزی بهتر و کمک به خود دانش‌آموزان برای شناسایی نقاط قوت و ضعفشان است. این کار می‌تواند استرس دانش‌آموزان را کاهش دهد.
2. محتوای مناسب: سؤالات را با دقت انتخاب کنید تا واقعاً دانش پیش‌نیاز را بسنجند و بیش از حد دشوار یا آسان نباشند.
3. مدت زمان کافی: زمان کافی برای پاسخگویی به سؤالات در نظر بگیرید، اما سعی کنید آزمون بیش از حد طولانی نباشد تا خستگی ایجاد نکند.
4. بازخورد موثر: پس از تصحیح آزمون، نتایج را با دانش‌آموزان به اشتراک بگذارید (به صورت کلی برای کلاس و در صورت نیاز به صورت فردی). مباحثی را که بیشتر دانش‌آموزان در آن‌ها مشکل داشته‌اند، شناسایی کرده و برای مرور یا تدریس مجدد آن‌ها برنامه‌ریزی کنید.
5. عدم نمره‌دهی رسمی: این آزمون نباید به صورت رسمی نمره‌گذاری شده و در کارنامه دانش‌آموز ثبت شود، بلکه باید به عنوان یک ابزار تشخیصی مورد استفاده قرار گیرد.
6. استفاده از نتایج در برنامه‌ریزی درسی: مهم‌ترین گام، استفاده از نتایج این آزمون برای تطبیق برنامه درسی، انتخاب روش‌های تدریس مناسب، و ارائه فعالیت‌های تکمیلی یا جبرانی است.
مزایای استفاده از آزمون آغازین:
* آموزش مؤثرتر: معلم با آگاهی از سطح دانش‌آموزان، می‌تواند آموزش هدفمندتر و مؤثرتری را ارائه دهد.
* کاهش فاصله یادگیری: شناسایی زودهنگام مشکلات می‌تواند به جلوگیری از عمیق‌تر شدن فاصله‌های یادگیری کمک کند.
* افزایش انگیزه دانش‌آموزان: اگر به درستی مدیریت شود، می‌تواند به دانش‌آموزان کمک کند تا مسیر یادگیری خود را بهتر بشناسند و با انگیزه بیشتری درس بخوانند.
* عدالت آموزشی: اطمینان حاصل می‌شود که تمام دانش‌آموزان، صرف نظر از پیش‌زمینه‌شان، فرصت یادگیری بیشتر خواهد شد
🔷 مروری بر بایسته های سنجش آغازین
🔹قسمت اول: تعریف سنجش
در چرخه یاددهی- یادگیری سنجش فرایندی است برای گردآوری اطلاعات مورد نیاز جهت تصمیم‌گیری دربارۀ دانش‌آموزان، برنامه‌های درسی و سیاست‌های آموزشی. سنجش هم رسمی و هم غیررسمی است. در فرایند سنجش از ابزارهای مختلفی مانند آزمون، پرسشنامه، مشاهده، مصاحبه، تکالیف درسی، پروژه و ... استفاده می‌شود( سیف، 1368)
مک میلان (2018) معتقد است سنجش در کلاس درس یعنی جمع آوری، تفسیر و استفاده از شواهد یادگیری دانش آموز به این منظور که در تصمیم گیری معلمان در چند اصل مهم کمک کند:
🔺تشخیص نقاط قوت، ضعف، بدفهمی ها و خطاهای یادگیری دانش آموزان
🔺نظارت بر تلاش و پیشرفت دانش آموزان در کسب مهارت ها
🔺مستندسازی یادگیری دانش آموزان با جمع آوری شواهد درست
🔺بهبود یادگیری، انگیزه، مهارت ها و گرایش های قرن بیست و یکم در دانش آموزان
🔺نمره دادن به دانش آموزان
🔺بهبود تدریس
🔷مروری بر بایسته های سنجش آغازین
🔹 قسمت دوم: سنجش آغازین و اصول علمی آن
فرایند سنجش کلاسی با سنجش آغازین شروع، با سنجش تکوینی ادامه یافته و با سنجش تراکمی پایان می پذیرد. سنجش ها در ایفای نقش خود همگام با تلفیق با یکدیگر می توانند اطلاعاتی را فراهم نمایند که معلم و سیستم آموزشی با استناد به آن داده های لازم جهت بهسازی و بازسازی فرایند یادگیری را از ابعاد شناختی، نگرشی و روانی حرکتی عمل نماید.
سنجش آغازین که اولین مرحله از فرایند سنجش کلاسی است دو وظیفه بسیار مهم و اساسی دارد
1. نقطه شروع تدریس است بر اساس جایی که دانش آموز قرار دارد.
2. بخشی از فرایند یادگیری است که دانش پیشین را با دانش جدید مرتبط می سازد.
در کنار دو وظیفه مهم بالا سنجش آغازین دو هدف مهم را دنبال می نماید:
آیا یادگیرندگان پیش نیازهای لازم را آموخته اند؟
انتظارات معلم را از کلاس و فعالیت های یادگیری شکل می دهد.
نکته مهم در سنجش آغازین این است که نمره گذاری نمی شود و اگر نمره گذاری شود برای نشان دادن نقطه شروع فعالیت تدریس معلم است نه برای رتبه بندی و طبقه بندی دانش آموز.
🔷 مروری بر بایسته های سنجش آِغازین
🔹اصول اجرایی سنجش آغازین
1. هر معلم باید اقدامات متناسب برای سنجش آغازین در کلاس درس خود طراحی و اجرا نماید.
2. برگزاری آزمون هماهنگ در اول سال تحصیلی به نام سنجش آغازین توسط ادارات کل هیچ بهره وری آموزشی را ندارد. اینکه سیستم آموزش و پرورش بخواهد از نتایج این آزمون نقطه شروع آموزش را تعیین نماید، کاملا نتیجه آن بدون برگزاری آزمون مشخص است. بعد از سه ماه تعطیلات تابستان، چندین ماده درسی متفاوت، آزمونی چهار گزینه ای از تمام دروس که آغازی ناخوشایند را برای فراگیران رقم خواهد زد، نقطه شروع قابل استنادی نخواهد بود.
3. جهت بهره وری از نتایج سنجش آغازین پیشنهاد می شود که معلم مرور مطالب سال گذشته را در یک تا دو جلسه با انجام تکالیف دانش آموز محور در برنامه خود قرار دهد. برای مثال:
باز تدریس دانش¬آموزی به صورت گروهی،
حل مجدد نمونه سوال خرداد در پایه قبلی به صورت گروهی توسط دانش آموزان
تهیه دست سازه های آموزشی مانند پوستر، بروشور و ... توسط دانش آموزان و نصب آن در کلاس
تشکیل اجتماعات یادگیری دانش آموزی با هدف مرور کتاب و اهداف آموزشی مرتبط با اهداف آموزشی پایه
♨️♨️♨️ تجربه های سنجش آغازین در کلاس خود را برای ما در آیدی ایتا (dralisharegh@) بفرستید تا با نام خودتان در کانال دبیرخانه انتشار دهیم. ♨️♨️♨️
♨️♨️ موارد زیر یادتتان نرود:
نام و نام خانوادگی،
رشته تدریس،
نام ناحیه و شماره تلفن همراه♨️♨️