اخلاق و رفتار امام رضا علیه السلام با مردم
امامان با مردم نشست وبرخواست داشتندو در تعاملات اجتماعی به نیکوترین صورت با آنان برخورد
می نمودند.این سیره چنان نیکوبود که با الگوقراردادن آنان ما می توانیم روش صحیحی برخورد اسلامی با افراد گوناگون را بیاموزیم.
با باررسی آیات در می یابیم برخوردا انسانهای مختلف باید هماهنگ و متناسب با روحیه ی آنها باشد خداوند عزوجل در قرآن فرموده است:
"محمد رسول الله والذین معه اشداء علی الکفاررحماء بینهم"؛ محمد فرستاده خداست و کسانی که با او هستند در برابرکفار سخت و شدید ودرمیان خود مهربانند.
در آیه ی دیگر چنین فرموده است: "یاایها النبی جاهد الکفارو المنافقین و اغلظ علیهم" ؛ای پیامبر با كافران ومنافقان جهاد کن وبر آنها سخت بگیر.
از این آیات چنین نتیجه گیری میشود که برخورد قرآن و اسلام با انسانهای مختلف فرق میکند. در بعضی جاها دستوربه برخورد نیک و پرمحبت میدهد ،«با مردم سخن نیک بگویید» ودر جای دیگردستور به برخورد میانه میدهد:« محمد فرستاده خداست و کسانی که با او هستند در برابرکفار سخت و شدید ودرمیان خود مهربانند.»
امام رضا علیه السلام به عنوان اسوه کانون مهرو عاطفه نسبت به بندگان خدا بود. در زیارت آمده است:السلام علی الامام الرئوف؛ (سلام بر امام و پیشوای با رآفت ومهربان)این لقبی است که از طرف خداوند به ایشان داده شده است.ایشان بیشترین محبت ومهربانی را نسبت به مردم و اهل خانه و خدمت گزارا نشان داشتند .در روزی که ایشان مسموم شدندو در آن روز به شهادت رسیدند بعد ازاینکه نماز ظهررا خواندن به فردی که نزدیکشان بود فرمودند:مردم (منظور اهل خانواده،کارکنان و خدمت
گزارانشان بودند)غذا خورده اند؟آن فرد جواب داد:آقای من در چنین وضعیتی کسی میتواند غذا بخورد؟دراین لحظه که امام علیه السلام متوجه میشوند کسی غذا نخورده ،می نشینند و دستور آوردن سفره ای را می دهند همه را سرسفره دعوت می کنند و آنها را یکی یکی مورد محبت قرار می دهند.
ایشان در جایی که مربوط به شخص خودشان بود بزرگترین گذشتها،عالي ترین ایثارها و بیشترین محبت را نسبت به دیگران داشتند.رفتار عملی امام رضا علیه السلام نشانه انسانی کامل و نمونه است که هیچ علاقه ای به دنیا و ظواهر آن ندارد.
اگرفردی حتی کوچکترین خدمتی برای امام رضا علیه السلام انجام میداد،ایشان نهایت تشکرو قدردانی را به جا می آوردند وحتما خدمت آن فرد جبران می نمودند.آن حضرت به مستضعفان و گرفتاران توجه خاصی می کردند،اگرآنهاگرفتاری وناراحتی داشتند،سعی میکردند مشکل آنان را حل کنند.زیاد بودند افرادی که در سایه یاری رسانی های امام(ع) به خیری دست یافتند.
برخوردهاي تربيتي و سازنده امام رضا(ع)
منظور از اين عنوان، مواردي است كه حضرت رضا(ع) در معاشرتها و مقاطع گوناگوني كه با افراد مختلف، برخورد داشت. به نحوي عمل مي كرد كه سازنده و تربيت كننده باشد و با عمل خود اسلام را در رفتار خويش نشان
مي داد. بخشي از اين حوادث را به عنوان نمونه با عناوين مختلف ذكر مي كنيم تا نشان دهنده «هدف تربيتي» و «روش سازنده» اي باشد كه در رفتار آن حضرت وجود داشته است.