رابطه میان بعثت پیامبر(ص) با رشد فضایل اخلاقی
پیغمبران خدا علیهم السلام همگی به فضیلت‌های اخلاقی توجه داشته و مردم را به این سمت هدایت کرده‌اند اما این نکته در بعثت حضرت محمد(ص) به کمال رسیده است.
حضرت ختمی‌مرتبت محمد مصطفی صلّی الله علیه و آله و سلّم هدف از بعثت و نبوت خود را در این جمله خلاصه کرده فرمودند: «انِی بعثت لأتمّم مکارم الأخلاق» به این معنا که «من مبعوث شدم تا مکارم و فضیلت‌های اخلاقی را به تمامیت برسانم و کامل کنم.»، همین نکته در روایت دیگری از حضرت امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام در کتاب شریف نهج‌البلاغه عنوان شده است که فرمودند: «یثیروا لهم دفائن العقول» به این مفهوم که انبیاء علیهم السلام مبعوث شدند تا گنجینه‌های مدفون‌شده عقل بشری را برانگیخته کنند، گویا به کمال رساندن مکارم اخلاقی و مبعوث کردن گنجینه‌های عقل، هر دو، با هم در ارتباط هستند. وقتی روش و سبک زندگی شخصیت‌های مهم صدر اسلام را مرور می‌کنیم، این نکته مشخص می‌شود که اصحاب گرامی پیغمبر اسلام صلّی اللّه علیه و آله، مانند ابوذر غفاری، سلمان فارسی، عمار یاسر و دیگران تلاش زیادی در مسیر حق‌گویی، پرهیزکاری، ایثار، خدمت به مردم، شجاعت، عدالت و سایر مکارم اخلاقی داشتند به‌طوری که به اوج قله‌های کمال و فضایل اخلاقی و دینی رسیدند.
رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله برای اخلاق پسندیده، ایمان و عقیده قلبی و عقلی به نبوت مبعوث شده‌اند، چون زمانی که مکارم اخلاقی در دوران انسان و در عقل او به کمال رسیده باشد و انسان با عقل خود آن را پذیرفته و درک کرده باشد، در وجودش پایدار نگه می‌دارد، به این ترتیب است که اخلاقی که از ایمان و عقل برخاسته است، اخلاق ظاهری و باطنی او را پاک می‌کند.
آن‌طور که تاریخ اسلام را مرور می‌کنیم، پیغمبران خدا علیهم السلام همگی به فضیلت‌های اخلاقی توجه داشته و مردم را به این سمت هدایت کرده‌اند اما این نکته در بعثت حضرت خاتم الانبیاء صلّی اللّه علیه و آله به کمال رسیده است، بر همین اساس بوده که دانشمندان دینی و عالمان اسلامی به این اصل مهم توجه زیادی داشته‌اند و برای تهذیب اخلاق در جامعه، فداکاری‌ها و ایثارهای زیادی کرده‌اند، به این علت که سرچشمه و منبع نهضت عالم‌گیر اسلام، همان اخلاق نیکو و فضیلت‌هایی است که بر اثر نبوت حضرت محمّد صلّی اللّه علیه و آله به جامعه ارائه شد.
ارتباط میان رشد عقلی و آراسته‌شدن به مکارم اخلاقی
در روایتی از پیغمبر اسلام صلّی اللّه علیه و آله می‌خوانیم که آن حضرت فرمودند: «إنّی بعثت معلّماً» به این معنا که "من به‌عنوان یک معلم مبعوث شده‌ام"، درواقع آن حضرت معلم بشریت است که در طول 23 سال رسالت و نبوت خود، زحمات زیادی برای مردم در طول تاریخ کشیدند که جامعه جهانی مدیون زحمات و تلاش‌های آن حضرت است. در زمینه شخصیت و تلاش‌های آن حضرت مطالب بسیاری زیادی وجود دارد که همگی ثابت می‌کند هدف نبی مکرّم اسلام رشد عقلی و اخلاقی بشریت بوده و این دو، همراه و همگام هم خواهند بود.