بسم الله الرحمن الرحیم
مرحوم حاج ملا علی خیابانی تبریزی در کتاب وقایع الایام داستانی را در مورد محتشم شاعر
مرثیه سرای حضرت سید الشهداء علیه السلام بدین مضمون نقل می فرماید:
گویند:
چون پسر مولانا محتشم در گذشت مرثیه ای در باره او گفت ،شبی حضرت
اسد الله الغالب علی علیه السلام را در خواب دید فرمود:
ای محتشم برای فرزند خود مرثیه وشعر سرودی ولی چرا برای قره العین و نور چشمانم
حسین مرثیه نگفتی ؟
صبح که بیدار شد در اندیشه این خواب بود ،که شبی دیگر باز امیر المومنین علیه السلام را در خواب دید که فرمود:
برای فرزندم حسین مرثیه ای بگو!
عرض کرد فدایت شوم ،چه بگویم ؟
فرمودند بگو :
(باز این چه شورش است که در خلق عالم است )
بیدار شد مصرع دیگر در خاطرش بود همان ساعت به یمن توجه شاه اولیاءواز برکت عنایات ان حضرت به سرودن بقیه اشعار ادامه داد تا به این مصرع رسید :
(هست از ملال گرچه بری ذات ذوالجلال )مصرع دیگر به خاطر او نمی رسید ودر ذهن نمی امد ،
چند روزی بر این منوال گذشت ،شبی حضرت قائم علیه السلام را در خواب دید که فرمودند:
بگو:
(او در دل است وهیچ دلی بی ملال نیست )
مقصود این است که شبهه ای در این نیست که مرثیه ایشان مورد قبول حضرت رسول مختار
صلی الله علیه واله وسلم است .لذا تا این اندازه مقبولیت عامه پیدا نموده که در هر کوی وبرزن
اشعار او به صورت کتیبه ها بر روی در ودیوارتکایاومساجد ومراکز مذهبی نصب شده است .
(نقل از وقایع الایام خیابانی ص ??طبع سنگی )
بسم الله الرحمن الرحیم
باز این چه شورش است که در خلق عالم است
باز این چه نوحه وچه عزا وچه ماتم است
باز این چه رستخیز عظیم است کز زمین
بی نفخ صور خاسته تا عرش اعظم است
این صبح تیره باز دمید از کجا کزو
کار جهان وخلق جهان جمله درهم است
گویا طلوع می کند از مغرب افتاب
کاشوب در تمامی ذرات عالم است
گر خوانمش قیامت دنیا بعید نیست
این رستخیز عام که نامش محرم است
در بارگاه قدس که جای ملال نیست
سرهای قدسیان همه بر زانوی غم است
جن وملک بر ادمیان نوحه می کنند
گویا عزای اشرف اولاد ادم است
خورشید اسمان وزمین نور مشرقین
پرورده کنار رسول خدا حسین
بند دوم
کشتی شکست خوردهء به طوفان
در خاک وخون طپید به میدان کربلا
بند دوم
کشتی شکست خوردهء به طوفان
در خاک وخون طپید به میدان کربلا
گر چشم روزگار بر او زار می گریست
خون می گذشت از سر ایوان کربلا
نگرفت دست دهر گلابی به غیر اشک
زان گل که شد شکفته به بستان کربلا
از اب هم مضایقه کردن کوفیان
خوش داشتن حرمت مهمان کربلا
بودند دیو ودد همه سیراب ومی مکید
خاتم زقحط اب ،سلیمان کربلا
زان تشنگان هنوز به عیوق می رسد
فریاد العََََََطش زبیابان کربلا
اه از دمی که لشگر اعداء نکرد شرم
کردند رو به خیمه سلطان کربلا
اندم فلک بر اتش غیرت سپند شد
کز خوف خصم در حرم، افغان بلند شد
پی نوشت :عیوق به ی تشدید دارد .
بند سوم ?
کاش ان زمان سرادق گردون نگون شدی
وین خرگه بلند ستون ،بی ستون شدی
کاش ان زمان در امدی از کوه تا به کوه
سیل سیه که روی زمین قیر گون شدی
کاش ان زمان زاه جهان سوز اهلبیت
یک شعله برق خرمن گردون دون شدی
کاش ان زمان که این حرکت کرد اسمان
سیماب وار،گوی زمین بی سکون شدی
کاش ان زمان که پیکر او شد درون خاک
جان جهانیان همه از تن برون شدی
کاش ان زمان که کشتی ال نبی شکست
عالم تمام غرقهء دریای خون شدی
ان انتقام گر نفتادی به روز حشر
با این عمل معامله دهر چون شدی
ال نبی چو دست تظلم بر اورند
ار کان عرش را به تلاطم در اورند
بند چهارم ?
بر خوان غم چو عالمیان را صلا زدند
اول صلا به سلسله انبیاء زدند
نوبت به اولیاء چو رسید اسمان طپید
زان ضربتی که بر سر شیر خدا زدند
ان در که جبرئیل امین بود خادمش
اهل ستم به پهلوی خیر االنساء زدند
بس اتشی ز اخگر الماس ریزه ها
افروختندو در حسن مجتبی زدند
وانگه سرادقی که ملک محرمش نبود
کندند از مدینه ودر کربلا زدند
وز تیشه ستیزه در ان دشت کوفیان
بس نخلها زگلشن ال عبا زدند
پس ضربتی کزان جگر مصطفی درید
بر حلق تشنه خلف مرتضی زدند
اهل حرم دریده گریبان، گشوده مو
فریاد بر در حرم کبریا زدند
روح الامین نهاده به زانو سر حجاب
تاریک شد زدیدن ان چشم افتاب
بند پنجم ?
چون خون حلق تشنه او بر زمین رسید
جوش از زمین بذروه عرش برین رسید
نزدیک شد که خانه ایمان شود خراب
از بس شکست ها که به ارکان دین رسید
نخل بلند او چو خسان زمین زدند
طوفان به اسمان ز غبار زمین رسید
باد ان غبار چون به مزار نبی رساند
گرد از مدینه به فلک هفتمین رسید
یک باره جامه در خم گردون به نیل زد
چون این خبر به عیسی گردون نشین رسید
پر شد فلک ز غلغله چون نوبت خروش
از انبیاءبه حضرت روح الامین رسید
کرد این خیال وهم غلط کار کان غبار
تا دامن جلال جهان افرین رسید
هست از ملال گرچه بری ذات ذوالجلال
او در دل است و هیچ دلی نیست بی ملال
بند ششم ?
ترسم جزای قاتل او چون رقم زنند
یکباره بر جریده رحمت قلم زنند
ترسم از این گناه ،شفیعان روز حشر
دارند شرم کز گنه خلق دم زنند
دست عتاب حق بدر اید زاستین
چون اهل بیت ،دست در اهل ستم زنند
اه از دمی که با کفن خون چکان ز حاک
ال علی چو شعله اتش علم زنند
فریاد از ان زمان که جوانان اهل بیت
گلگون کفن به عرصه محشر قدم زنند
جمعی که زد بهم صفشان شور کربلا
در حشر صف زنان صف محشر بهم زنند
از صاحب حرم چه توقع کنند باز
ان ناکسان که تیغ به صید حرم زنند
پس بر سنان کنند سری را که جبرئیل
شوید غبار گیسویش از اب سلسبیل
بند هفتم ?
روزی که شد به نیزه سر ان بزرگوار
خورشید سر برهنه بر امد زکوهسار
موجی به جنبش امدو بر خاست کوه کوه
ابری به بارش امد وبگریست زار زار
گفتی تمام زلزله شد خاک مطمئن
گفتی فتاد از حرکت چرخ بیقرار
عرش ان زمان بلرزه در امد که چرخ پیر
افتاد در گمان که قیامت شد اشکار
ان خیمه ای که گیسوی حورش طناب بود
شد سر نگون ز باد مخالف حباب وار
جمعی که پاس محملشان داشت جبرئیل
گشتند بی عماری ومحمل، شتر سوار
با انکه سر زد این عمل از امت نبی
روح الامین، ز روح نبی گشت شرمسار
وانگه ز کوفه خیل الم رو به شام کرد
نوعی که عقل گفت قیامت قیام کرد
بند هشتم ?
بر حربگاه چون ره ان کاروان فتاد
شور ونشور واهمه را در گمان فتاد
هم بانگ نوحه غلغله در شش جهت فکند
هم گریه بر ملائک هفت اسمان فتاد
هر جا که بود اهویی از دشت پا کشید
هر جا که بود طائری از اشیان فتاد
شد وحشتی که شور قیامت به باد رفت
چون چشم اهل بیت بر ان کشتگان فتاد
هر چند بر تن شهدا چشم کار کرد
بر زخمهای کاری تیغ وسنان فتاد
ناگاه چشم دختر زهرا در ان میان
بر پیکر شریف امام زمان فتاد
بی اختیار نعره هذا حسین از او
سر زد چنانکه اتش از او در جهان فتاد
پس با زبان پر گله ان بضعته الرسول
رو در مدینه کرد که یا ایهاالرسول
بند نهم ?
این کشته فتاده به هامون حسین توست
وین صید دست وپا زده در خون حسین توست
این نخل تر کز اتش جانسوز تشنگی
دود از زمین رسانده به گردون حسین توست
این ماهی فتاده به دریای خون که هست
زخم از ستاره بر تنش افزون حسین توست
این غرقهء محیط شهادت که روی دشت
از موج خون او شده گلگون حسین توست
این خشک لب فتاده دور از لب فرات
کز خون او زمین شده جیحون حسین توست
این شاه کم سپاه که با خیل اشک واه
خرگاه زین جهان زده بیرون حسین توست
این قالب طپان که چنین مانده بر زمین
شاه شهید ناشده مدفون حسین توست
چون روی در بقیع به زهرا خطاب کرد
وحش زمین ومرغ هوا را کباب کرد
بند دهم ??
کای مونس شکسته دلان حال ما ببین
ما را غریب وبیکس و بی اشنا ببین
اولاد خویش را که شفیعان محشرند
در ورطه عقوبت اهل جفا ببین
در خلد بر حجاب دو کون استین فشان
واندر جهان مصیبت ما بر ملا ببین
نی نی درا چون ابر خروشان به کربلا
طغیان سیل فتنه وموج بلا ببین
تن های کشتگان همه در خاک وخون نگر
سر های سروران همه بر نیزه ها ببین
ان سر که بود بر سر دوش نبی مدام
یک نیزه اش ز دوش مخالف جدا ببین
ان تن که بود پرورشش در کنار تو
غلطان به خاک معرکه کربلا ببین
یا بضعته الرسول ز ابن زیاد داد
کو خاک اهل بیت رسالت به باد داد
بند یازدهم ??
خاموش محتشم که دل سنگ اب شد
بنیاد صبر وخانه طاقت خراب شد
خاموش محتشم که از این حرف سوزناک
مرغ هوا وماهی دریا کباب شد
خاموش محتشم که از این شعر خونچکان
در دیده اشگ مستمعان خون ناب شد
خاموش محتشم که از این نظم گریه خیز
روی زمین به اشک جگر گون کباب شد
خاموش محتشم که فلک بس که خون گریست
دریا هزار مرتبه گلگون حباب شد
خاموش محتشم که بسوز تو افتاب
از اه سرد ماتمیان ماهتاب شد
خاموش محتشم که ز ذکر غم حسین
جبریل را زروی پیمبر حجاب شد
تا چرخ سفله بود چنین خطایی نکرد
بر هیچ افریده ای چنین جفایی نکرد
بند دوازدهم ??
ای چرخ غافلی که چه بیداد کرده ای
وز کین چها درین ستم اباد کرده ای
بر طعنت این بس که با عترت رسول
بیداد کرده خصم و تو امداد کرده ای
ای زاده زیاد نکردست هیچگه
نمرود این عمل که تو شداد کرده ای
کام یزید داده ای از کشتن حسین
بنگر که را به قتل که دلشاد کرده ای
بهر خسی که بار درخت شقاوتست
در باغ دین چه با گل وشمشاد کرده ای
با دشمنان دین نتوان کرد انچه تو
با مصطفی وحیدر واولاد کرده ای
حلقی که سوده لعل لب خود نبی بر ان
ازرده اش به خنجر بیداد کرده ای
ترسم دمی که ترا به محشر در اورند
از اتش تو دود به محشر در اورند
پایان